Οι ευεργετικές ιδιότητες της τακτικής φυσικής άσκησης στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι σαφώς τεκμηριωμένες. Παραδόξως όμως, ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος εμφανίζεται 2-3 φορές συχνότερα σε αθλητές από ότι σε μη ασκούμενα άτομα και αποτελεί συνήθως την πρώτη εκδήλωση υποκείμενης καρδιοπάθειας. Εμφανίζεται σε ποσοστό 2,3-4,4 περιστατικά ανά 100.000 αθλητές ετησίως και είναι 2-5 φορές συχνότερος στους άνδρες.
Η αιτιολογία εξαρτάται από την ηλικία, με την στεφανιαία νόσο να υπερτερεί στις ηλικίες άνω των 35 ετών και τις γενετικές παθήσεις της καρδιάς σε νεότερα άτομα, η συχνότερη εκ των οποίων είναι η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια.
Ο μηχανισμός (σε μη τραυματικά γεγονότα) είναι κοιλιακή αρρυθμία οφειλόμενη σε κατεχολαμινικές αιχμές που δρουν πάνω σε προϋπάρχων αρρυθμιολογικό υπόστρωμα οι ιδιότητες του οποίου παροδικά διαφοροποιούνται από οργανικές μεταβολές λόγω της έντονης άσκησης, κυρίως στα πλαίσια ηλεκτρολυτικών διαταραχών και αφυδάτωσης.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή και Αμερικανική καρδιολογική εταιρεία, ο προαθλητικός έλεγχος πρέπει να περιλαμβάνει λήψη ατομικού και οικογενειακού ιστορικού, λεπτομερή κλινική εξέταση και ηλεκτροκαρδιογράφημα. Εφόσον προκύψουν παθολογικά ή ύποπτα ευρήματα, διενεργείται περαιτέρω έλεγχος με υπερηχοκαρδιογράφημα, δοκιμασία κοπώσεως ή άλλες απεικονιστικές εξετάσεις.
Οι περισσότερες υποκείμενες καρδιακές παθήσεις που δυνητικά προκαλούν κακοήθη αρρυθμιολογικά συμβάματα, μπορούν να διεγνωσθούν εκ των προτέρων και να αντιμετωπισθούν επιτυχώς με παρεμβάσεις όπως αποχή από αυξημένης έντασης αθλήματα, φαρμακευτική αγωγή και εμφύτευση απινιδωτή.